W ubiegłym tygodniu podczas prac przy budowie gazociągu przy ul. Bielskiej w Orli, robotnicy natknęli się na kamienno-ceglany mur. Wiele wskazuje, że są to fundamenty dworu Radziwiłłów. Orla była niegdyś ośrodkiem dóbr słynnego rodu.
O znalezisku w mediach społecznościowych napisał sołtys wsi.
- Gazociąg ciągnie się przez posesje. Sąsiedzi zadzwonili, że robotnicy coś odkryli. Rodowici mieszkańcy wiedzą, że to jest miejsce po starych założeniach dworskich. Udałem się tam, nakręciłem film i zrobiłem zdjęcia. To miejsce jest ważne. To początek Orli, najbardziej dogodne miejsce na wzgórzu, punkt zarządzania włościami. Nic po tym nie zostało oprócz opisów historycznych. A teraz jest szansa dowiedzieć się więcej o naszej historii - mówi Marek Chmielewski, sołtys wsi Orla.
Po apelu sołtysa w mediach społecznościowych sprawą zajął się wójt gminy. Porozumiał się z firmą wykonującą gazociąg i konserwatorem zabytków. W efekcie tego prace zostały wstrzymane. Podlaska konserwator zabytków prof. Małgorzata Dajnowicz poinformowała, że odkryty kamienno-ceglany fundament zostanie przebadany przez archeologów, dzięki czemu być może uda się ustalić jego wiek.
Odnalezienie fundamentów może podnieść rangę turystyczną wsi
Zaangażowany w sprawę archeolog Dariusz Krasnodębski z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk podaje, że fragment zabudowy pochodzi z końca XVI, XVII wieku. Wiosną prowadził wykopaliska podczas budowy gazociągu m. in. w Bielsku Podlaskim.
- Wszystko leży teraz w rękach konserwatora i wykonawcy gazociągu. Jest zima, a ekipie budowalnej zależy na szybkiej możliwości kontynuowania prac, więc prawdopodobnie skończy się na opisaniu, wymierzeniu i udokumentowanie znaleziska. - mówi Dariusz Krasnodębski, archeolog z PAN - Nie chcę zostawić tej sprawy. Chciałbym rozpocząć prace w drugim etapie. Wiosną przyjedziemy zrobić nieinwazyjne badania, które w miarę dokładnie pokażą nam co i gdzie znajduje się w ziemi. To da nam początek do przypuszczeń, jak zabudowanie wyglądało - tłumaczy archeolog.
Odnalezienie fundamentów można przekuć w coś dobrego dla mieszkańców Orli. Miejscowość jest ważnym punktem na turystycznej mapie Podlasia. Niestety często pomijanym, bo na trasie nie znajdziemy choćby oznaczeń, że znajdują się tam zabytki. Podczas gdy Orla jest jednym z najbardziej barwnych historycznie miejsc w województwie podlaskim. Mieści się tam m. in. synagoga i cerkiew. Sołtys Chmielewski od lat stara się o podniesienie rangi turystycznej Orli.
- Takich miejsc na Podlasiu nie ma zbyt wielu. Dwór Radziwiłłów, obok dworu w Dubnie, to perełka. Kolejne prace nad okryciem tego miejsca, mogą przyczynić się do powstania np. tablicy upamiętniającej lub odsłonięcia fragmentu fundamentu. Są też opcje stworzenia instalacji pół-wirtualnych. Możliwości jest sporo, by to miejsce zaczęło mieć znaczenie turystyczne - mówi Dariusz Krasnodębski.
Historia Radziwiłłów na ziemiach orlańskich
Radziwiłłowie (polsko-litewski ród magnacki) przejęli ziemie orlańskie w roku 1585. Wówczas Orla jako osada nabiera szczególnego znaczenia w życiu gospodarczym i politycznym ówczesnego regionu. Hetman Wielkiego Księstwa Litewskiego Krzysztof Radziwiłł wzniósł tu w 1622 r. zamek i zbór kalwiński. Stworzył rozległy kompleks dworski z pałacem, ogrodem włoskim, obiektami sakralnymi i folwarkiem . Integralną część dworu stanowiła cerkiew zamkowa świętego Jana Teologa. Do dzisiaj nie zachował się żaden fragment zamkowy.
Ze względu na ogromne starania Hetmana mieszczanom orlańskim już w 1618r. przyznano w Wilnie szereg praw i przyrzeczono nadanie praw magdeburskich, pod warunkiem zachowania dotychczasowego tempa rozwoju. Następca Hetmana Krzysztofa Radziwiłła - Janusz Radziwiłł potwierdził w 1633 roku potrzebę nadania przywileju miejskiego. W 1634 r. Orla uzyskuje prawa miejskie. Był to okres pełnego rozkwitu miasta i okolic. W tedy to , po zakończeniu nabożeństw wśród wyznawców, odbywały się liczne targi na utworzonej targowicy, kwitł handel życie kulturalne i polityczne. Miasto stało się ośrodkiem ruchu kalwińskiego. W 1644r. odbył się tu pod przewodnictwem Janusza Radziwiłła, synod decydentów polskich i litewskich. Poza tym odbywały się liczne zjazdy kalwinów.
Podczas wojen szwedzkich, w latach 1655-1657 miasto mocno ucierpiało, a wyznawcy kalwinizmu wyginęli. W 1726r. zawieszono w zborze nowy dzwon lecz jeszcze tego samego roku zbór najechał biskup łódzki i dzwon ten odebrał. Według danych archiwalnych zbór znajdował się w posiadaniu kalwinów do 1732 r. Około 1754 zbór został sprzedany przez żonę Radziwiłła - Żydom.
Sołtys wsi Orla Marek Chmielewski opowiedział nam legendę, znaną wśród miejscowych. Głosi ona, że księżniczka (żona Radziwiłła) zażądała w zamian za Orlę 10 tys. groszy, które miały być wypłacone w ciągu jednej godziny, tylko samymi grosikami. Wszyscy Żydzi mieli zaangażować się w sprawę i spełnili jej warunki. Warto zaznaczyć, że Orla była początkiem osadnictwa Żydów już w przełomie XVI i XVII w. Ich późniejszy los był jednak tragiczny - zginęli wszyscy w czasie wojny światowej.
Więcej przeczytasz tutaj: https://www.orla.pl/historia.html?fbclid=IwAR0WgW8H7VzFUirE-5PeLcR77C1WheYJpZj9DPRad-3Su7FeUXfIoBjV9Vo
Katastrofa śmigłowca z prezydentem Iranu. Co dalej z tym krajem?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
